Wat doe jij binnen de Roos: Deze blog gaat over het thema ‘oudergesprekken’.
Maar geen nood voor de lezers die niet specifiek met dit type gesprek van doen hebben. De communicatieaspecten die aan bod komen, zijn toepasbaar binnen ieder professioneel gesprek.
Wat gebeurt er tijdens dat gesprek?
Herken je dit? Je hebt net een gesprek gevoerd met een collega, ouder of cliënt en je bent daar niet helemaal tevreden over. Je hebt niet precies kunnen zeggen wat je van plan was. Of: je kreeg het idee dat de ander ‘overdonderd’ werd door wat jij inbracht.
Wat gebeurde er eigenlijk tussen jou en die ander? Dit is vaak een onderwerp binnen mijn begeleidingsaanbod.
Roos van Leary
De Amerikaanse psycholoog Timothy Leary ontdekte patronen in de interacties tussen mensen en ontwikkelde in de jaren 50 de Roos van Leary. Hij ontdekte dat de manier waarop mensen op bepaald gedrag reageren, vaak voorspelbaar is. Zijn uitgangspunt is dat gedrag altijd nieuw gedrag uitlokt. Met dit in het achterhoofd is het dus ook mogelijk om gedrag te beïnvloeden. Want door op een bepaalde manier te communiceren heb je invloed op hoe interactie verloopt. En dit kan je bewust of onbewust inzetten. De Roos is een hulpmiddel om het gedrag van mensen te begrijpen, of om inzicht te krijgen hoe je je eigen gedrag kunt bijstellen, om bijvoorbeeld effectiever te communiceren.
Kwadranten
In de Roos zijn twee assen te onderscheiden: de verticale as is de boven-onder as. De horizontale as is de tegen-samen as. Daardoor is de Roos verdeeld in vier kwadranten met daarin overeenkomstig gedrag.
Uitgangspunten
Wanneer je de communicatie tussen mensen observeert, zal je de volgende patronen opmerken:
- Boven-gedrag roept Onder-gedrag op
Wanneer iemand leidend gedrag laat zien, neemt de ander een volgende rol op zich - Onder-gedrag roept Boven-gedrag
Wanneer iemand sterk volgend is neemt de ander een leidende rol op zich - Tegen-gedrag roept Tegen-gedrag op
Wanneer iemand zich aanvallend gedraagt, wordt de ander opstandig - Samen-gedrag roept Samen-gedrag op
Wanneer iemand behulpzaam gedrag laat zien, laat de ander ook meewerkend gedrag zien
Gedrag
De vier kwadranten worden door Leary elk weer gesplitst in twee delen. Daardoor ontstaan acht gedragsvarianten:
Leidend – helpend – aanpassend/meewerkend – volgend/afhankelijk – wantrouwig/teruggetrokken – opstandig – agressief/ aanvallend – concurrerend.
Boodschap
Door middel van gedrag wordt altijd een ‘boodschap’ gegeven aan een ander.
Dit gebeurt op directe of indirecte wijze. De boodschappen die met de verschillende gedragingen uit de Roos gegeven worden zie je hieronder.
| Gedrag | Boodschap |
| Leidend | “Luister naar mij!” |
| Helpend | “Wij mogen elkaar” |
| Aanpassend/ meewerkend | “Ik doe wat jij wilt” |
| Volgend/ afhankelijk | “Help!” |
| Wantrouwig/ teruggetrokken | “Laat me met rust!” |
| Opstandig | “Je mag mij niet” |
| Agressief/ aanvallend | “Je moet bang voor me zijn” |
| Concurrerend | “Zie mij eens goed zijn!” |
Belangrijk om te weten is dat er geen waardeoordeel kleeft aan de verschillende gedragsvarianten. Het ene gedrag is niet ‘beter’ dan het andere. Soms kan het bijvoorbeeld erg functioneel zijn om (tijdelijk) tegen-gedrag te vertonen in een samenwerking. Dit kan een verfrissend effect hebben.
Gedrag beïnvloeden met de Roos van Leary
De Roos van Leary gaat over beïnvloeden van gedrag. Spelen met communicatie. Als je vastzit in de communicatie, of steeds in hetzelfde gedragspatroon met een ander zit, kun je verschillende dingen doen om daar verandering in te brengen:
- Aansluiten
Kijk hoe de ander zich gedraagt, in welke kwadrant hij zit, en sluit aan op hetzelfde niveau. Als de ander ‘boven’ zit, ga dan zelf ook ‘boven’ zitten. - Oversteken
Hiermee kies je een soort gedrag dat tegenovergesteld is aan het gedrag van de ander. Dus als iemand teveel concurrerend gedrag vertoont, kies jij voor leidend of helpend gedrag. - Gedrag inzetten dat bij dat kwadrant ‘hoort’
Als de ander bijvoorbeeld opstandig is, gedraag jij je meewerkend. Als de ander zich te helpend gedraagt, gedraag jij je een beetje aanvallend.
Voorbeeld
Neem nou dat oudergesprek waar je niet tevreden over was. Je had met ouders te maken die duidelijk ‘tegen-gedrag’ lieten zien. Ze waren ontevreden en opstandig; stelden kritische vragen.
Door zelf bewust ‘samen-gedrag’ in te zetten, kan je bij de ouders ook ‘samen-gedrag’ oproepen.
Dit kan bijvoorbeeld door aan de ouders vragen te stellen:
– “Wat bedoelen jullie precies?”
– “Waar komen jullie zorgen vandaan?”
-“ Hebben jullie zelf nagedacht over een oplossing? “
Hiermee maak je de ouders mede verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hun kind. Ook door te benadrukken dat je met hen wilt samenwerken in het belang van hun kind, roep je bij deze ouders ‘samen-gedrag’ op.
Het oudergesprek kan dan een andere wending krijgen. Waar je bij de start ‘tegenover elkaar’ stond, kan je toewerken naar ‘samen optrekken’.
Meer lezen over de Roos
Er is veel te lezen over de Roos van Leary. Ook bestaan er verschillende spelvormen om met dit communicatiemodel te werken.
Voor uitgebreide en specifieke informatie is deze website een aanrader
Bewust en effectief communiceren
Wanneer je effectief wilt communiceren, is het zinvol om je bewust te zijn van je eigen communicatiegedrag. Wat doe jij binnen de Roos? Welke positie neem jij meestal in? En weet jij wat jouw gedrag oproept bij anderen?
De Roos is een hulpmiddel dat je kunt gebruiken om te reflecteren en je bewust te worden van jouw communicatiestijl. Je kunt natuurlijk ook eens bij anderen navragen hoe ze jou ervaren in interactie.
In mijn begeleidingspraktijk
In mijn werk maak ik vaak gebruik van de Roos. Om inzicht in communicatiepatronen te geven. Maar ook om te ervaren wat het effect is van een andere communicatiestijl.
Daarvoor leg ik de Roos op de grond uit. Ik vraag mijn coachee of supervisant om de positie op te zoeken van waaruit gecommuniceerd wordt in de praktijksituatie die hij of zij wil bespreken. Ik zoek dan het verwachte communicatievak op en reageer vanuit die positie. Op deze manier kan er gespeeld worden met verschillende manieren van communiceren en de verschillen in effect ervaren worden. Deze manier van werken gebruik ik o.a. tijdens coachgesprekken.
Gebruikte bronnen:
– ´Professioneel communiceren met ouders” T. Bolks
– www.learyacademy.nl
Informatie & contact
Heb je vragen over het spelen met communicatie binnen jouw werksetting? Of zou je zelf ervaring willen opdoen met het werken met de Roos? Wellicht is een coachgesprek dan op zijn plaats?
Over coaching kan je hier meer lezen
Je kan ook vrijblijvend contact opnemen om te overleggen
